Liefhebben
Valentijnsdag 2016. Vijf stellen zitten verwachtingsvol bij elkaar. In het kader van een ‘marriage course’ gaan zij deze zesde bijeenkomst over hun seksuele relatie spreken. De sfeer is duidelijk op een andere manier geladen dan tijdens de eerdere keren. De gemiddelde leeftijd is halverwege de veertig, het opleidingsniveau ver bovengemiddeld, geen handwerkcursus bij Christine le Duc voor deze doelgroep. In ieder geval deze avond niet.
De inzichten deze avond zijn echter niet minder spectaculair. We bekijken een TED talk van Esther Perel. Sprankelend maait ze de mythe omver die veel stellen gevangen houdt: hoewel intimiteit een stevige basis creëert voor een langdurige relatie, is het verstikkend voor een vervullend seksleven. Dat vraagt namelijk juist om afstand. Verlangen, zo heeft haar onderzoek uitgewezen, is het grootst als die ander er juist niet is, of op een andere manier onbereikbaar is, bijvoorbeeld als hij of zij op een podium staat. Het verlangen wordt ook hevig geprikkeld als die ander iets aan het doen is waardoor hij of zij helemaal vervuld is, in een flow, in zijn element, noem maar op. Verlangen vraagt om het overbruggen van de afstand tussen jou en mij, een beweging naar elkaar toe.
Binnen een liefdesrelatie vindt een afstemming plaats tussen twee fundamentele menselijke behoeften. Aan de ene kant de behoefte aan betrouwbaarheid, veiligheid, zekerheid, voorspelbaarheid en duurzaamheid, ankers waardoor je het gevoel van ‘thuis’ kunt ervaren. Aan de andere kant de behoefte aan avontuur, spanning, verrassing, het mysterie en grensoverschrijding. Liefhebben is het in staat zijn deze schijnbare tegenstellingen een plaats in de relatie te geven. Heel dicht bij elkaar kunnen zijn waardoor de verschillen bijna versmelten en een afstand weten te creëren die de ander ook echt de Ander laat zijn.
Hier komt de verbeelding om de hoek kijken. Zodra de ander op afstand is, wordt wat vertrouwd is weer een beetje mysterieus. We gaan onze verbeelding aanspreken en dat vergroot onze ‘zin in’. Er ontstaat ruimte om ook echt een beweging naar de ander toe te maken. Want, zegt Perel, seks is niet iets wat je doet, maar een plek waar je naar toe gaat, bewust, met aandacht, waar je contact maakt met jezelf en met de ander, je overgeeft aan stukken van jezelf die je wilt laten zien, los van het dagelijkse, en daarmee wordt het een plek waar je boven jezelf uit kan stijgen. Zij noemt dit erotische intelligentie. Seks is voor dieren, erotiek is seks opgetild uit de biologie door de menselijke verbeelding. Steeds opnieuw contact makend met je eigen vitaliteit, die vernieuwende energie die de mens zo aantrekkelijk maakt voor de ander.
Het terrein van eros is vele malen groter dan het domein van de liefdesrelatie. De vertaling naar de wereld van het werk is zo gemaakt. Ook daar kan gespeeld worden met afstand en nabijheid. Is er zowel behoefte aan zekerheid en avontuur. Balans brengen door twee polen op spanning te houden, dat is eros. ‘Charged with life’! Kunnen we intelligent met die paradox om gaan?